دربارهی کتاب
این کتاب حاصل تلاش و تحقیقی چندینساله است که با توجه به منابع معتبر و مستند، محتوا و نوع ارائهی مطلب، موردتوجه علاقهمندان، دانشپژوهان و محققانِ شناخت تاریخ ایران قرار گرفته و بارها به چاپ رسیدهاست.
کتاب دربرگیرندهی مباحثی درزمینهی تحولات سیاسی ایران، درطول پانزده قرن دوران اسلامی، است و اولویت اصلی مؤلفان، پرداخت تحلیلی-تاریخی به «مولفههای دین، تجدد و مدنیت در تاسیس دولت-ملت در گسترهی هویت ملی ایران» بودهاست.
در این اثر به ایران قبل از اسلام اشارات کوتاهی شدهاست (کمتر از 5 درصد از حجم کتاب)، اما تأکید آن به «ایران اسلامی-شیعی»، یعنی تحولات پنج قرن اخیر از عصر صفویه تا عهد انقلاب اسلامی، است.
مباحث کتاب براساس تاریخ تحولات سیاسی و بر محور «سنوات تاریخی» و وقایعی که نقطهعطف اساسی بوده و همچون کلیدی در یک برههی زمانی تلقی میشده، فصلبندی شدهاست.
مطالب کتاب بیشتر از حوزهی «تاریخ نقلی» به سطح «تاریخ تحلیلی» منتقل گشته و با مباحث اندیشهی سیاسی و اجتماعی ترکیب شدهاست.
در این اثر سعی شدهاست که این موضوعات بنیادین در لابهلای سطور تاریخ جستوجو شود:
«هویت ملی»، «مبانی ملیت ایرانیان»، «سیر دولت-ملت در ایران»، استعمار غرب، نظامهای حکومتی و ماهیت آنها، اصلاحگران و اندیشههایشان، غرب جدید و رویکردهای متفاوت دربرابر نوگرایی، رویارویی ایران سنتی با مدرنیزاسیون، نهضتها و جنبشهای فرهنگی و اجتماعی و سیاسی و اعتلا و انحطاطها، بزرگترین حوادث و جریانات وابسته یا استعماری، پیوندهای عوام با علما و نخبگان مذهبی و غیرمذهبی و ... .
اصول فکری و شالودهی اصلی کتاب به شرح زیر است:
- نویسندگان این اثر اهتمام اصلی خود را بر آن داشتهاند تا همهی موضوعات و مطالب ارائهشده (بهویژه تحلیلهای تاریخی) را در قلمرو تاریخ و اسناد و مدارک متقن تاریخی ارائه کنند؛
- رعایت انصاف و اعتدال و ارائهی درست و صریح تاریخ، بهدور از یکجانبهگرایی، انحصارطلبی و مطلقگرایی موجود در تحلیلهای تاریخی «شرق شناسان»؛
- حساسیت به مسئلهی «خیانت و خدمت» و خنثی نبودن، اهتمام به معرفی جریانها و شخصیتهای تأثیرگذار در پیشرفت یا تنزل ایرانزمین -درطول تاریخ 5 قرن گذشته- درواقع مسائلی نظیر خدمت و خیانت، خودباوری، بحران هویت، پافشاری بر ارزشهای ملی و دینی دربرابر بیوطنی و …. جزء جدانشدنیِ تمام فصول و مطالب کتاب است.
دربارهی نویسندگان:
* موسی نجفی (زادهی 1341 در اصفهان) عضو سابق هیئتعلمی گروه آموزشی علوم سیاسی دانشکدهی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، مدیر گروه اندیشهی سیاسی دانشکدهی الهیات و فلسفهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران و رئیس پژوهشکدهی فرهنگ، انقلاب و تمدن اسلامی، رئیس گروه نظریهپردازی انقلاب اسلامی و مدیر گروه دورهی دکترای علوم سیاسی با گرایش مسائل ایران در مؤسسهی آموزشی و پژوهشی امام خمینی است.
وی دارای مدرک کارشناسی علوم سیاسی از دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد علوم سیاسی از دانشگاه تهران و دکترای تخصصی علوم سیاسی (گرایش اندیشهی سیاسی) از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است. عنوان پایاننامهی دوره دکتری وی «مراتب ظهور فلسفه سیاست در متون فرهنگ و تمدن اسلامی» است. او صاحب «نظریهی تکوین و تکون هویت ملی ایرانیان» در کرسیهای نظریهپردازی است.
* موسی فقیه حقانی، استاد دانشگاه و معاون پژوهشی مؤسسهی مطالعات تاریخ ایران است. از دکتر حقانی دهها مقالهی با موضوع تاریخ و کتابهای متعددی منتشر شدهاست. «تاریخ تحولات سیاسی ایران» به همراه دکتر موسی نجفی، «تاریخ فراماسونری در ایران» و «خاندان پهلوی به روایت اسناد» از کتابهای دکتر حقانی است.
* کتاب:
تاریخ تحولات سیاسی ایران: بررسی مؤلفههای دین، حاکمیت، مدنیت و تکوین دولت، ملت در گسترهی هویت؛
مؤلفان: موسی فقیه حقانی، موسی نجفی؛
زبان: فارسی؛
سال چاپ: 1384؛
ناشر: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران؛
تعداد صفحات: 650.