غزلیات سعدی

ابومحمّد مُشرف‌الدین مُصلح بن عبدالله بن مشرّف، متخلص به سعدی، شاعر و نویسندهٔ پارسی‌گوی قرن هفتم است. اهل ادب به او لقب‌های استادِ سخن، پادشاهِ سخن، شیخِ اجلّ و حتی به‌طور مطلق، استاد داده‌اند.

از ایرانصدا بشنوید

جلد چهارم «مجموعه غزل های سعدی» شامل 186 غزل (غزل‌های شماره ی 451 تا 637) است؛ درواقع در هر جلد 15 فصل و در هر فصل 10 غزل به ترتیب قرار گرفته است. اما در فصل های 13 و 14 تعداد غزل ها 20 غزل است و در فصل 15 و پایانی تعداد غزل ها 27 غزل است.
مطلع هر غزل را با صدای «مهتاب معینی» می‌شنوید و غزل کامل را استاد «علیرضا معینی» خوانده است.
«سجاد محرابی»، نوازنده تار و نی، برای این مجموعه قطعاتی را بداهه‌نوازی کرده‌ و «فاطمه منشی‌پور» مشاور تهیه بوده و دکتر «رضا رفائی»، کارشناس و ناظر ادبیات، با ما همکاری داشته است. همچنین پالایش صوتی را « مریم بابایی » انجام داده است.
***
درباره غزلیات سعدی:
غزلیات سعدی مجموعهٔ شعرهایی‌ است که سعدی در قالب غزل سروده و تاکنون چندین استاد زبان فارسی، تصحیح‌‌های متعددی از آن منتشر کرده‌اند.
سعدی حدود 700 غزل دارد. او در سرایش غزلیات، به زبان سنایی و انوری توجه ویژه‌ای داشته‌ است. بسیاری از صاحب نظران بر این باورند که غزل در اشعار سعدی و حافظ به اوج رسیده‌ است.
محور بیشتر غزل‌های سعدی، عشق است. سعدی از معدود شاعرانی است که غزل‌های عاشقانه‌اش، از ابتدا تا انتها، عاشقانه باقی می‌ماند. غزل‌های عاشقانهٔ سعدی، به سادگی، خلوص و زمینی بودن شهره‌اند.
وی همچنین در سرایش غزلیات خود، به وزن‌های دوری (اوزان طرب‌انگیز مانند فَعَلاتُ فاعِلاتُن فَعَلاتُ فاعِلاتُن یا مُفتَعِلُن مَفاعِلُن مُفتَعِلُن مَفاعِلُن) توجه ویژه‌ای نشان داده‌ است.
علاوه بر غزل‌های عاشقانه، سعدی غزل‌های عارفانه و غزل‌های پندآموز نیز سروده‌ است. فروغی در تدوین کلیات سعدی، غزل‌های پندآموز و عارفانه را از بقیه غزل‌ها جدا کرده و در فصلی مجزا با عنوان «مواعظ» آورده‌ است.
غزلیات سعدی در چهار کتابِ «طیبات»، «بدایع»، «خواتیم» و «غزلیات قدیم» گردآوری شده‌ است.
غزلیات قدیم را سعدی در دوره جوانی سروده و سرشار از شور و شعف است. خواتیم مربوط به دوران کهنسالی سعدی و دربرگیرنده زهد و عرفان و اخلاقیات است. بدایع و طیبات، مربوط به دوران میان‌سالی و پختگی سعدی‌اند؛ هم شور و شعف جوانی و هم زهد و عرفان را دربرمی‌گیرند.
طیبات و بدایع، به لحاظ هنری، به دو بخش دیگر برتری دارد. در برخی از نسخه‌های کلیات سعدی، غزل‌های ملمع در بخش جداگانه‌ای با نام «ملمعات» آمده‌ است که به نظر محمدعلی فروغی یک تقسیم‌بندی جعلی است؛ چون در نسخه‌های قدیمی، مشاهده نشده‌ است.
علی دشتی وجه تمایز سعدی از دیگر غزل سرایان را در طنین و ترنمی می‌داند که در اشعار و به‌خصوص غزلیات وی وجود دارد. به تعبیر وی «موزونی و خوش آهنگی» کلام در غزلیات سعدی به سادگی قابل توصیف نیست. دشتی آن را به یک منحنی یا دایره تشبیه می‌کند که در آن پیوستگی واژگان با هیچ زاویه‌ای شکست برنمی‌دارد.