شلمچه تا حلبچه

«شلمچه تا حلبچه» عنوان جلد چهارم از مجموعه‌ی سیری در جنگ ایران و عراق است که وقایع سیاسی _ نظامی جنگ را در حدّفاصل عملیات‌های کربلای 5 (دی 1365) و والفجر 10 (اسفند 1366) بررسی کرده‌است.

از ایرانصدا بشنوید

درباره‌ی کتاب:
کتاب «شلمچه تا حلبچه» برپایه‌ی واقعیت‌ها و رخدادهای سیاسی و نظامی جنگ، طی مقطع زمانی مذکور، در سه فصل تنظیم شده‌است:
فصل نخست کتاب با عنوان «جنگ در آستانه‌ی سال 66»، درباره‌ی تحولات جنگ در سال 65 و تأثیر آن بر رهیافت جدید ایران و عراق، همراه با تشریح مواضع آمریکا و شوروی (پیشین)، است. اصولاً توضیحات این فصل، زمینه و بستر اصلی شکل‌گیری روند جدید جنگ را در سال 1366 ترسیم می‌کند.
زمینه‌های گسترش بحران در خلیج فارس، با تشدید حملات عراق به پایانه‌های نفتی و نفتکش‌های ایران و مقابله‌به‌مثل جمهوری اسلامی، مدخل مباحث فصل دوم کتاب، یعنی «گسترش جنگ در خلیج فارس»، است.
عراقی‌ها با تکیه بر برتری هوایی و با بهره‌برداری از فضای آشفته‌ی آمریکا و ایران، تهاجمات خود را با هدف بین‌المللی کردن جنگ گسترش دادند. واکنش ایران در برابر اقدامات عراق، به درخواست کویت از آمریکا برای اسکورت نفتکش‌های این کشور منجر شد. نگرانی آمریکا از پیامدهای پذیرش درخواست کویت و بحث‌های مناقشه‌آمیزی که میان کنگره و دولت آمریکا درگرفت، سبب شد تا در مرحله‌ی نخست، آمریکا از پذیرفتن این درخواست خودداری کند. ارائه‌ی این پیشنهاد به شوروی (پیشین) و موافقت روس‌ها با اجاره دادن سه نفت‌کش به کویت، سبب شد تا آمریکا سرانجام پرچم خود را برفراز نفتکش‌های کویت به اهتزاز درآورد.
مراحل درگیری میان ایران و آمریکا در ماه‌های شهریور و مهر سال 1366، همراه با بررسی نتایج و بازتاب‌های آن، بخش‌های پایانی فصل دوم کتاب را تشکیل می‌دهند.
تلاش‌های ایران در سال 1366 در فصل سوم کتاب، باعنوان جنگ در غرب کشور و آزادسازی حلبچه، بررسی شده‌است. عملیات‌های کربلای 10، فتح 5، نصر 4، و نصر 7، گرچه در نیمه‌ی نخست سال 1366 انجام گرفت که از نظر زمانی بر رخدادهای خلیج فارس تقدم دارد، لیکن به‌دلیل سنخیت آن و از همه مهم‌تر تأثیر این سلسله عملیات در شکل‌گیری و اجرای راهبردهای جدید ایران در منطقه‌ی غرب کشور، در این فصل واکاوی شده‌است.

درباره‌ی نویسنده:
محمد درودیان در سال 1338 در تهران به دنیا آمد و دوران ابتدایی را در مدرسه‌‌ی مزینی گذراند، اما به‌‌علت مشکلات مالی مجبور شد کار کند. به همین دلیل مقطع راهنمایی را تا سال دوم در مدارس شبانه خواند. در سال‌‌های 57 و 58 که مصادف با پیروزی انقلاب بود و نیز در دوران دفاع مقدس تحصیلات خود را در فاصله‌‌ی بین رفت‌‌وآمد به جبهه ادامه داد.
وی تا قبل از سال 66 که در دانشگاه پذیرفته شد، علاوه بر نوشتن مقاله و گزارش‌‌های متعدد از سلسله‌‌‌عملیات نظامی کتاب‌‌‌‌های «خرمشهر در جنگ طولانی» و «خرمشهر تا فاو» را به رشته‌‌ی تحریر درآورد. با وجود قبولی در دانشگاه شهید بهشتی در سال 66، به دلیل حضور در جبهه‌‌ها، در سال 1368 وارد دانشگاه شد و این دوره را با وقفه‌‌ی سه ترمی در سال 1371 به پایان رساند و مدرک کارشناسی خود را در رشته‌‌ی تاریخ گرفت. در این فاصله کتاب از خونین‌‌شهر تا خرمشهر را نوشت.
وی در این سال‌‌ها مسئولیت‌های متعددی را برعهده داشته و دارد که می‌توان به اینها اشاره کرد:
- تأسیس تاریخ‌‌نگاری جنگ در سپاه؛
- طراحی و سامان‌‌دهی پروژه‌‌ی تدوین روزشمار جنگ ایران و عراق؛
- رئیس دفتر مطالعات و تحقیقات جنگ در ستاد کل نیروهای مسلح؛
- دبیر گروه تهدیدات و روش‌‌های مقابله در مرکز تحقیقات راهبردی ستاد کل نیروهای مسلح؛
- مشاور وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح؛
- دبیر معاونت دفاعی دبیرخانه شورای عالی امنیت؛
- سردبیر فصل‌‌نامه‌‌ی تخصصی جنگ ایران و عراق (نگین ایران).

محمد درودیان که از طرف دفتر سیاسی سپاه برای ثبت، ضبط و گردآوری اسناد تاریخی وارد عرصه‌‌ی دفاع مقدس شد، پس از جنگ با استناد به اسناد گردآوری شده و پژوهش‌‌های خود به افق نظریه‌‌‌پردازی در جنگ ایران و عراق نزدیک شد. وی با دو مجموعه‌‌‌کتاب شناخته و مشهور شد. نخستین مجموعه سیری در وقایع سیاسی - تاریخی و نظامی جنگ عراق با ایران بود که در شش جلد تدوین گردید. وی در دومین مجموعه به نقد و بررسی شرایط مختلف جنگ از نظر سیاسی، تاریخی و نظامی پرداخت. در پرونده‌‌ی نویسندگی محمد درودیان، آثار زیر ثبت شده است:

الف: مجموعه پنج‌‌جلدی سیری در جنگ
1- خونین‌شهر تا خرمشهر؛
2- خرمشهر تا فاو؛
3- فاو تا شلمچه؛
4- شلمچه تا حلبچه؛
5- پایان جنگ.

ب: مجموعه‌‌ی پنج‌‌‌جلدی نقد و بررسی جنگ
1- پرسش‌‌های اساسی جنگ؛
2- اجتناب‌‌ناپذیری جنگ؛
3- علل تداوم جنگ؛
4- روند پایان جنگ؛
5- گزینه‌‌‌های راهبردی در جنگ.

ج: دیگر کتاب‌‌ها
- خرمشهر در جنگ طولانی؛
- آغاز تا پایان (این کتاب مستقل در واقع جلد ششم مجموعه‌‌ی سیری در جنگ است)؛
- نبرد در شرق بصره؛
- بازیابی ثبات.

د: مقالات (بیش از 20 مقاله درباره‌‌ی جنگ ایران و عراق) در فصل‌نامه‌های نگین، سیاست دفاعی و کتاب مجموعه مقالات.

* کتاب:
شلمچه تا حلبچه: بررسی وقایع سیاسی - نظامی جنگ در سال 1366 درگیری با آمریکا در خلیج‌فارس؛
مؤلف: محمد درودیان؛
زبان: فارسی؛
سال چاپ: 1390؛
ناشر: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ؛
تعداد صفحات: 286.